Miesiąc: maj 2021

W ramach święta flagi przy cmentarzu tatarskim w Studziance zawisł biało-czerwony sztandar. Przy okazji obchodów 230-lecia uchwalenia Konstytucji 3 Maja w 1791 roku na mizarze odbyło się rocznicowe wspomnienie.

W symbolicznym upamiętnieniu ustawy rządowej na mizarze udział wzięli: poseł na Sejm Riad Haidar, przedstawiciele lokalnego samorządu gminy Łomazy oraz reprezentanci stowarzyszeń z Koszoł oraz ze Studzianki. Poza nimi byli także mieszkańcy Białej Podlaskiej oraz przedstawiciel portalu informacyjnego Radio BiPeR.

Ze Studzianki i okolic w obronie Konstytucji 3 Maja walczyli Tatarzy. Wielu z nich spoczęło na tutejszej nekropolii. Należy wymienić generała Józefa Bielaka, jego syna porucznika Abrahama czy pułkownika Jakuba Azulewicza dowódcę Pułku 6 Straży Przedniej, dziedzica Studzianki. Syn pułkownika porucznik Abraham Azulewicz był adiutantem hetmana Szymona Kossakowskiego w 1794 roku. Poza nimi  krew w obronie konstytucji przelali m.in. rotmistrz Mustafa Montusz, rotmistrz Bogdan Ułan, major Samuel Józefowicz, rotmistrz Mustafa Azulewicz, czy chorąży Jan Józefowicz.

Po krótkim przedstawieniu historii Tatarów przez piszącego te słowa oraz Cezarego Nowogrodzkiego zebrani udali się na grób generał Józefa Bielaka.

Wybitny żołnierz był uczestnikiem wojny siedmioletniej (1756-1763). W 1764 r. został dowódcą Pułku 4 Przedniej Straży Wielkiego Księstwa Litewskiego. Uczestniczył w  konfederacji barskiej w 1768-1772 r. oraz wojnie z Rosją
w 1792 r., Został dowódcą korpusu w powstaniu kościuszkowskiego w 1794 r. na Litwie. Od 1772 r. służył w stopniu generał-majora. Józef Bielak jako właściciel Koszoł, Kościeniewicz, Połosek, Ortela Królewskiego, Studzianki i Wólki Kościeniewickiej w powiecie bialskim (w pobliżu Studzianki) zgromadził olbrzymi aerał ziemi w swych rękach. Ożenił się z Urszulą z Łosiów, powtórnie z Rainą (Reginą) z Achmatowiczów i po raz trzeci z Kunegundą – Gulsymą z Józefowiczów. Generał Józef Bielak pozostawił po sobie trzynaścioro dzieci.  Zmarł w czerwcu 1794 roku. Po odczytaniu inskrypcji na tym nagrobku znicze i kwiaty złożyli: poseł Riad Haidar,

Sekretarz Gminy Łomazy Marianna Łojewska i Andrzej Wiński.

Stanisław Dziobek i radny Grzegorz Wysocki. 

Następnie odbyła się dalsza część zwiedzania cmentarza. Przybyli mogli usłyszeć wiele informacji o tym obiekcie, specyfice nagrobków oraz ciekawostki o tatarskich rodzinach.  

Oby ta cenna inicjatywa miała swoją kontynuację w kolejnych latach.

Warto zaznaczyć, że cmentarz w Studziance jest jednym z sześciu tego typu obiektów  w Polsce. Zachowany zabytek stanowi wyjątkowe miejsce pochówku przedstawicieli społeczności tatarskiej. Pochowani są tutaj tatarscy żołnierze i ich rodziny. Nie brakuje także n.in. dziedziców, imamów (duchownych) sędziów pokoju, strażników celnych i tabacznych, radców, pisarzy, zarządców ziemskich. Drugi znajduje się w Zastawku koło Terespola. Tatarów w Studziance i okolicy zaczął osadzać od 1679 roku król Jan III Sobieski oraz kolejni władcy. Społeczność muzułmańska posiadała tutaj do 1915 roku swój meczet.

Powyższy tekst jest wytworem myśli intelektualnej. Wszelkie treści wyżej przedstawione są objęte prawem autorskim i podlegają ochronie na mocy „Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych” z dnia 4 lutego 1994 r. (tekst ujednolicony: Dz.U. 2006 nr 90 poz. 631).Kopiowanie, przerabianie, przetwarzanie, rozpowszechnianie tych materiałów w całości lub w części bez zgody autora jest zabronione oraz podlega karze.

Tekst: Łukasz Węda

Fot. Radio BiPeR i Łukasz Węda